Παρασκευή 26 Απριλίου 2019

ἦν δε ἐν τῷ τόπῳ κῆπος: στάσιμο Δ'


[el cant des ocells: το τραγούδι των πουλιών, παραδοσιακό Καταλάνικο χριστουγεννιάτικο τραγούδι και νανούρισμα, όπου μεταφέρεται η χαρά της φύσης για τη γέννηση του Χριστού]


Είπα για τον Χριστό, πως βρίσκεται πλάι στους ποιητές. Αυτό είναι αλήθεια. Ο Σέλλεϋ κι ο Σοφοκλής ανήκουν στη συντροφιά του. Μα κι ολόκληρη η ζωή του είναι το πιο υπέροχο ποίημα. Γιατί, σ' ό,τι αφορά "στο έλεος και το φόβο", δεν υπάρχει τίποτα σ' ολόκληρο τον κύκλο της Ελληνικής Τραγωδίας που να μπορεί να το φτάσει. Η απόλυτη αγνότητα του πρωταγωνιστή υψώνει ολόκληρο το σχήμα στο ύψος μιας ρομαντικής τέχνης, απ' όπου έχουν αποκλειστεί, εξαιτίας ακριβώς της φρίκης τους, τα παθήματα των Θηβών και της γενιάς του Πέλοπα και αποδείχνει πόσο άδικο είχε ο Αριστοτέλης όταν έλεγε, στην πραγματεία του για το δράμα, πως θα' ταν αδύνατο να αντέξει κανείς το θέαμα ενός εντελώς αθώου που υποφέρει. 

Ούτε στον Αισχύλο ούτε στον Ντάντε, αυτούς τους αυστηρούς δασκάλους της τρυφερότητας, ούτε στον Σαίξπηρ, που είναι ο πιο αγνά ανθρώπινος απ΄όλους τους μεγάλους καλλιτέχνες, ούτε σ' ολόκληρη την κελτική μυθολογία και την παράδοση, όπου η ομορφιά του κόσμου δείχνεται μέσα απ' την ομίχλη των δακρύων κι όπου η ζωή ενός ανθρώπου δεν είναι τίποτα παραπάνω απ' τη ζωή ενός λουλουδιού, πουθενά δεν υπάρχει τίποτα που -με την απλότητα και μόνο του πάθους που έχει συνυφανθεί και έγινε ένα με το μεγαλείο της τραγικής εντύπωσης- να μπορεί να θεωρηθεί ότι έφτασε ή ότι πλησίασε έστω την τελευταία πράξη των παθών του Χριστού. 

Το δείπνο με τους συντρόφους του, που ένας τους τον είχε κιόλας προδώσει έναντι αμοιβής. Η αγωνία στον ήσυχο φεγγαρόφωτο κήπο. Ο δήθεν φίλος που τον πλησιάζει για να τον προδώσει μ' ένα φιλί. Ο φίλος που πιστεύει ακόμα σ' αυτόν και που πάνω του, σαν σε βράχο, είχε ελπίσει να χτίσει ένα καταφύγιο για τον Άνθρωπο, να τον αρνιέται μόλις λαλήσει ο αλέκτωρ, τα χαράματα. Η έσχατη μοναξιά του, η υποταγή του, η αποδοχή των πάντων. Και μαζί μ' αυτά κάτι σκηνές, όπως αυτή που ο Αρχιερέας της εβραϊκής ορθοδοξίας διαρρηγνύει εν οργή τα ιμάτιά του κι ο λειτουργός της κοσμικής δικαιοσύνης στέλνει να του φέρουν νερό, με τη μάταιη ελπίδα να αποπλύνει απ' τα χέρια του την κηλίδα αυτού του αθώου αίματος, που τον κάνει να παραμένει η άλικη μορφή της Ιστορίας. Η ιεροτελεστία της στέψης της θλίψης, μια απ' τις πιο υπέροχες στιγμές που μας άφησε η γραπτή Ιστορία. Η σταύρωση του Αθώου μπροστά στα μάτια της μητέρας του και του αγαπημένου του μαθητή. Οι στρατιώτες που παίξανε στα ζάρια τα ιμάτιά του. Ο τρομερός θάνατος, που μ' αυτόν έδωσε στον κόσμο το πιο αιώνιο σύμβολό του. Και η τελική του ταφή στο μνήμα ενός πλούσιου, με το κορμί του σαβανωμένο σε λινό της Αιγύπτου, με ακριβά μυρωδικά και αρώματα, σαν να' ταν γιος βασιλιά.

Όταν τα στοχαστεί κανείς όλ' αυτά απ' τη σκοπιά της Τέχνης και μόνο, δεν μπορεί παρά να νιώσει ευγνωμοσύνη που η μεγαλύτερη λειτουργία της Εκκλησίας είναι η παράσταση αυτής της τραγωδίας, χωρίς την αιματοχυσία της, η μυστικιστική παρουσίαση με το διάλογο, τα κοστούμια και τις χειρονομίες ακόμα των Παθών του Κυρίου τους. Και είναι πάντα πηγή αγαλλίασης και δέους για μένα να θυμάμαι ότι η ύστατη επιβίωση του ελληνικού χορού, -που χάθηκε από κάθε άλλη τέχνη- βρίσκεται στον διάκονο που απαντάει στον ιερέα την ώρα της Λειτουργίας.

Όλη η ζωή του Χριστού -τόσο απόλυτα μπορεί η θλίψη και η ομορφιά να γίνουν ένα- στο νόημα και την εκδήλωσή της είναι στην πραγματικότητα ένα ειδύλλιο. 


OSCAR WILDE, De profundis

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου